Theo cơ quan thuế, thời gian qua vì nhiều nguyên nhân khác nhau, có những trường hợp khai không đúng giá giao dịch mua bán, trong đó có cả các trường hợp do tư vấn trái pháp luật. Hậu quả có thể ảnh hưởng lâu dài tới tất cả bên mua – bán và các bên liên quan.
Cục Thuế Hà Nội cho biết, việc kê khai giá chuyển nhượng bất động sản không phù hợp trên hợp đồng mua bán, chuyển nhượng hay trên các tờ khai xác định nghĩa vụ thuế nhằm mục tiêu giảm số thuế phải nộp, đó là hành vi vi phạm pháp luật.
    |
 |
| Tình trạng bán nhà hai giá nhằm "trục lợi" tiền thuế TNCN đã diễn ra trong thời gian dài. (Ảnh: Chung cư Hado Centrosa Garden) |
Đơn vị này cũng cảnh báo hành vi nêu trên tiềm ẩn nhiều rủi ro ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nội dung pháp lý phát sinh trong quá trình sử dụng bất động sản như: Khi phát sinh khiếu nại, kiện cáo, tố cáo, đền bù, và các tình huống pháp lý khác.
Bên cạnh đó, việc xác định, khai báo sai giá trị tài sản nhằm giảm tiền thuế phải nộp có thể gây nên những phiền hà, thiệt hại nếu cơ quan thuế, cơ quan bảo vệ pháp luật xác minh khi nghi ngờ có sự khai gian nhằm trốn thuế.
Cục Thuế TP Hà Nội khuyến nghị tổ chức, cá nhân thực hiện giao dịch mua bán bất động sản trung thực về kê khai giá. Trường hợp khi mua bán đã ghi sai giá trên hợp đồng mua bán mà chưa làm thủ tục đăng ký và cấp giấy chứng nhận mới thì cần đề nghị với cơ quan công chứng hủy công chứng cũ và lập công chứng mới.
Trường hợp người dân đã kê khai giá mua bán, chuyển nhượng bất động sản thấp hơn thực tế phát sinh, vì lý do nào đó không điều chỉnh được trên hợp đồng mua bán đã công chứng, cần chủ động liên hệ với cơ quan thuế trên địa bàn nơi phát sinh hoạt động mua, bán, chuyển nhượng để kê khai điều chỉnh bổ sung nghĩa vụ thuế Thu nhập cá nhân và Lệ phí trước bạ.
Trên thực tế, tình trạng kê khai giá mua bán nhà đất thấp hơn giá trị mua bán thật là việc khá phổ biến và đã diễn ra trong thời gian dài trên khắp cả nước. Nguyên nhân chính của việc làm này là do cơ chế kiểm soát chưa chặt chẽ, giá đất Nhà nước quy định chưa sát với thực tế.
Đơn cử như trường hợp tại TP HCM hồi đầu năm 2020, Cơ quan điều tra Công an quận 10 đã phải tiến hành các bước xử lý việc trốn thuế của một số cá nhân chuyển nhượng (lần 2) tại dự án căn hộ Hado Centrosa Garden. Chủ đầu tư bán căn hộ với giá 5 tỷ đồng vào năm 2017 nhưng hợp đồng bán lại căn hộ ghi giá chuyển nhượng chỉ 1 tỷ đồng.
Trường hợp tương tự, TAND huyện Bình Chánh, TP.HCM trước đó cũng thụ lý vụ kiện của một người dân yêu cầu hủy hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng hơn 1.000 m2 đất và một căn nhà do có sự trốn thuế thu nhập cá nhân. Trong đó, giá mua bán nhà đất là 7,8 tỉ đồng nhưng hai bên thỏa thuận chỉ ghi trên hợp đồng chuyển nhượng là 1,2 tỉ đồng. Với mức giá ghi trên hợp đồng như vậy, bà H chỉ nộp 24 triệu đồng thuế. Số thuế thực nộp này thấp hơn khoảng 6,5 lần so với số thuế lẽ ra phải đóng là hơn 156 triệu đồng.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, PGS.TS Hoàng Văn Cường - Phó Hiệu trưởng ĐH Kinh tế Quốc dân cho biết, lỗ hổng của luật pháp từ việc quy định mức giá phi thực tế nên người dân bám vào đó làm cơ sở để trốn thuế. Để kiểm soát tình trạng trên, trước hết người dân khi tham gia vào quá trình giao dịch nhà, đất cần phải nhận thức, thực hiện nghiêm quy định của pháp luật để bảo vệ quyền lợi cho bản thân mình.
Bên cạnh đó, điều căn bản và quan trọng nhất là cần thay đổi về quy định của luật pháp, đó là thay đổi về hình thức định giá đất của Nhà nước sát với giá thực tế thị trường. Mức giá đó phải được người dân – người chủ sở hữu nhà hoặc có quyền quyết định trên đất, tài sản đó được chấp nhận và chịu nghĩa vụ. Khi họ đã chấp nhận và có nghĩa vụ đóng thuế, nếu có giao dịch mua bán, đương nhiên họ sẽ chấp nhận mức giá đó, không thể sai lệch nhiều so với thực tế như hiện nay.
Ông Cường cũng nhấn mạnh, cơ quan quản lý cần có chế tài xử lý nghiêm với các sai phạm, không chỉ xử lý người trốn thuế mà cần có biện pháp mạnh tay hơn.
Ví dụ, tại một số nước, họ có quy định quyền ưu tiên mua cho cơ quan Nhà nước. Trong trường hợp phát hiện có hành vi giao dịch phi thực tế, Nhà nước có quyền đứng ra mua của người vi phạm với mức giá thấp như đang giao dịch.